Nowelizacja ustawy - Prawo zamówień publicznych

Informujemy, że w dniu 13 lipca 2016 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (poz. 1020) została ogłoszona  ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ma przede wszystkim na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady:

• dyrektywy 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz. Urz. UE L 94 z 28.03.2014, str. 65, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą klasyczną ”, oraz
• dyrektywy 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylającej dyrektywę 2004/17/WE (Dz. Urz. UE L 94 z 28.03.2014, str. 243, z późn. zm.), zwanej dalej „dyrektywą sektorową”.

 

Do najważniejszych zmian wynikających z implementacji dyrektyw unijnych do polskiego porządku prawnego należą:

1. wprowadzenie obowiązkowej komunikacji elektronicznej w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, której termin wdrożenia został odroczony do dnia 18 października 2018 r. (z wyjątkiem przesyłania ogłoszeń, udostępniania dokumentów zamówienia, oraz instytucji elektronicznych takich jak: aukcja elektroniczna, katalogi elektroniczne, dynamiczny system zakupów);

2. uproszczenie procedur udzielania zamówień publicznych i ich uelastycznienie m. in. poprzez:

1. lepsze wykorzystanie negocjacji, jako sposobu doprecyzowania warunków umów z wykonawcami poprzez uelastycznienie przesłanek stosowania trybów negocjacyjnych i nadanie im charakteru funkcjonalnego,
2. zmniejszenie obowiązków formalnych na etapie ubiegania się o udzielenie zamówienia np. poprzez przedstawianie przez wykonawców oświadczenia o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu i braku podstaw do wykluczenia, w postaci jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (JEDZ), wprowadzenie obowiązku złożenia wszystkich dokumentów co do zasady przez wykonawcę, którego oferta została uznana za najkorzystniejszą, wprowadzenie możliwości odwróconej sekwencji analizy złożonych ofert (najpierw ocena wszystkich złożonych ofert, następnie badanie pod kątem podmiotowym oferty ocenionej jako najkorzystniejsza), zakaz żądania dokumentów, którymi zamawiający dysponuje, lub które może pobrać z ogólnodostępnych i bezpłatnych baz danych, obowiązek posługiwania się systemem e-Certis,
3. skrócenie terminów składania ofert w postępowaniach tzw. nadprogowych w wariantach podstawowych, a także możliwość ustalania krótszych terminów składania ofert przez Zamawiającego np. w przypadku opublikowania wstępnego ogłoszenia informacyjnego lub w sytuacji tzw. pilnej potrzeby udzielenia zamówienia.

3. położenie nacisku na wybór oferty najkorzystniejszej ekonomicznie, czyli opartej również na efektywności kosztowej, a także uwzględniającej inne aspekty niż cena lub koszt, tj. kryteria jakościowe, społeczne, środowiskowe i innowacyjne, niekoniecznie zaś oferty najtańszej, poprzez: uwzględnienie w kryteriach oceny ofert relacji jakości do ceny lub kosztu, dopuszczalność stosowania kryteriów dotyczących organizacji, kwalifikacji i doświadczenia osób wyznaczonych do realizacji danego zamówienia, jeżeli te wymagania mogą mieć znaczący wpływ na poziom wykonania zamówienia publicznego, wykorzystanie w ramach kryterium kosztu podejścia opartego na efektywności kosztowej, takiego jak rachunek kosztów cyklu życia;

4. przyjęcie bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie modyfikacji umów o zamówienia publiczne – nowe przesłanki umożliwiające dokonanie modyfikacji postanowień umownych. Ustawa wskazuje na okoliczności, po wystąpieniu których będzie dopuszczalne dokonywanie zmian postanowień zawartych w umowie o zamówienie publiczne lub umowie ramowej, określa jakiego rodzaju zmiany będą uznawane za istotne, a co za tym idzie będą wymagały wszczęcia nowego postępowania. W ślad za przepisem art. 73 dyrektywy klasycznej, Ustawa wprowadza podstawowy katalog przesłanek, kiedy zamawiający będzie mógł umowę rozwiązać;

5. wprowadzenie w ślad za art. 31 dyrektywy 2014/24/UE nowego trybu postępowania – partnerstwa innowacyjnego. Celem tej nowej instytucji (opartej na zasadach procedury konkurencyjnej z negocjacjami) ma być umożliwienie instytucjom zamawiającym nawiązania trwałej współpracy (partnerstwa) w celu opracowania, a następnie zakupu nowego, innowacyjnego produktu, usługi lub robót budowlanych, bez konieczności przeprowadzania odrębnego postępowania dla ich zakupu. Partnerstwo innowacyjne nie będzie typową procedurą udzielania zamówień publicznych, gdyż jej celem nie ma być jedynie nabycie określonych aktywów przez podmioty sektora publicznego, lecz również rozpoczęcie procesu zmierzającego do stworzenia określonych innowacyjnych zamierzeń. W ramach partnerstwa innowacyjnego będzie można wyróżnić trzy oddzielne etapy:

1. przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie partnerstwa innowacyjnego przez podmiot publiczny,
2. etap innowacji, kiedy to podmiot prywatny będzie prowadził prace i badania mające na celu realizację postulatów innowacyjnych zawartych w dokumentacji przygotowanej przez podmiot publiczny,
3. składanie zamówień na rezultaty prac etapu innowacji;

6. wdrożenie zmian w zakresie warunków udziału w postępowaniu, które będą mogły dotyczyć:

1. uprawnień do prowadzenia określonej działalności zawodowej, o ile wynika to z odrębnych przepisów,
2. sytuacji ekonomicznej lub finansowej,
3. zdolności technicznej lub zawodowej.

Zamawiający będzie mógł wskazywać wyłącznie te warunki udziału w postępowaniu, które są odpowiednie do zapewnienia, aby wykonawcy posiadali uprawnienia, zdolność ekonomiczną, finansową, techniczną i zawodową niezbędną do realizacji udzielanego zamówienia. Wprowadzone zostanie ograniczenie wynikające z dyrektyw w zakresie ustanawiania przez zamawiających maksymalnej wysokości rocznego obrotu, jako warunku w ramach kryteriów kwalifikacji dotyczących sytuacji ekonomicznej i finansowej. W przypadku, gdy zamawiający będzie wymagał, aby wykonawcy wykazali się określonym minimalnym rocznym obrotem, w tym określonym w obszarze objętym zamówieniem publicznym, zamawiający nie będzie mógł żądać, aby minimalny roczny obrót przekraczał maksymalnie dwukrotność wartości zamówienia publicznego, z wyjątkiem należycie uzasadnionych przypadków odnoszących się do przedmiotu zamówienia publicznego lub sposobu jego realizacji. Wprowadzona zostanie regulacja, zgodnie z którą, oceniając zdolność techniczną lub zawodową wykonawcy, zamawiający będzie mógł postawić minimalne warunki dotyczące wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego wykonawcy lub osób skierowanych przez wykonawcę do realizacji zamówienia publicznego, umożliwiające realizację zamówienia publicznego na odpowiednim poziomie jakości. Zamawiający będzie mógł uznać na każdym etapie postępowania, że wykonawca nie posiada wymaganych zasobów technicznych lub zawodowych, jeżeli ma on inne przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny wpływ na realizację zamówienia publicznego;

7. zmiany podstaw wykluczenia z postępowania. Wyraźnie zaakcentowany zostanie podział na przesłanki, których wystąpienie będzie skutkować eliminacją wykonawcy z udziału w procedurach udzielania zamówień publicznych (obligatoryjne podstawy wykluczenia) od fakultatywnych podstaw wykluczenia, których stosowanie będzie zależne od decyzji zamawiającego. Pomimo zaistnienia przesłanki wykluczenia z postępowania względem wykonawcy, będzie miał on możliwość potwierdzenia za pomocą dowolnych środków dowodowych swojej rzetelności (instytucja self-cleaning),

8. nowe rozwiązania dotyczące opisu przedmiotu zamówienia w szczególności w zakresie:

1. możliwości opisania przedmiotu zamówienia publicznego w kategoriach wymagań wydajnościowych lub funkcjonalnych, w tym aspektów środowiskowych,
2. uwzględniania w opisie przedmiotu zamówienia publicznego konieczności zapewnienia dostępności dla wszystkich użytkowników, w szczególności dla osób niepełnosprawnych,
3. wymaganych cech dostaw, usług lub robót budowlanych, za pomocą których zamawiający będzie zobowiązany opisać przedmiot zamówienia publicznego – zostanie wskazane, że cechy te mogą odnosić się również do określonego procesu, metody produkcji, realizacji wymaganych dostaw, usług lub robót budowlanych, lub do konkretnego procesu innego etapu ich cyklu życia, pod warunkiem że są one związane z przedmiotem zamówienia publicznego oraz proporcjonalne do jego wartości i celów,
4. możliwości wymagania przez zamawiającego przedstawienia określonego oznakowania („etykiety” w nomenklaturze dyrektyw),
5. możliwości wymagania od wykonawców przedstawienia sprawozdania z badań przeprowadzonych przez jednostkę oceniającą zgodność lub certyfikatu wydanego przez taką jednostkę;

9. przyjęcie przepisów dotyczących tzw. zamówień wewnątrzorganizacyjnych in-house, jako przesłanek do zastosowania trybu zamówienia z wolnej ręki. Cechą wyróżniającą zamówień in-house jest to, że przy spełnieniu określonych przesłanek faktycznych i prawnych, zamawiający ma możliwość zawarcia umowy z podmiotem z nim powiązanym i powierzenia mu zadań bez stosowania przepisów prawa zamówień publicznych Należy przy tym powiedzieć, że podstawowa relacja typu in-house stanowi tylko jedną z form kooperacji publiczno-publicznej w ramach dwóch modeli współpracy – wertykalnej i horyzontalnej. Wertykalna współpraca publiczno – publiczna jest oparta na transakcji wewnętrznej, bez udziału zewnętrznych podmiotów (w szczególności prywatnych) i obejmuje:

1. zamówienia udzielane podmiotom kontrolowanym – „klasyczne” in-house,
2. zamówienia udzielane przez podmiot kontrolowany dla podmiotu sprawującego nad nim kontrolę – odwrócone in- house,
3. zamówienia udzielane pomiędzy podmiotami, nad którymi sprawowana jest kontrola tego samego podmiotu – tzw. siostrzane in-house,
4. zamówienia udzielane podmiotowi kontrolowanemu, przez co najmniej dwa podmioty sprawujące kontrolę;

10)zniesienie podziału na usługi priorytetowe i niepriorytetowe oraz uproszczenie procedur przy udzielaniu zamówień na usługi społeczne poprzez:

1. podwyższenie wartości progu dla tych usług do 750 tys. euro,
2. umożliwienie zastosowania kryteriów jakościowych takich jak dostępność, ciągłość i trwałość oferowanych kluczowych usług,
3. umożliwienie określenia własnej uproszczonej procedury udzielenia zamówienia na usługi społeczne,
4. umożliwienie stosowania klauzul zastrzeżonych na usługi społeczne, kulturalne i zdrowotne;

11. zmiana przesłanki wyłączenia stosowania ustawy z art. 4 pkt 3 lit. e), dostosowująca jej treść do treści przepisu art. 14 dyrektywy klasycznej. Zgodnie z nowelizowanym przepisem art. 4 pkt 3 lit. e) wyłączone ze stosowania ustawy będą co do zasady wszystkie usługi badawcze i rozwojowe, chyba że będą objęte kodami CPV od 73000000-2 do 73120000-9, 73300000-5, 73420000-2 i 73430000-5, określonymi w rozporządzeniu (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2195/2002 z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień (CPV) (Dz. Urz. WE L 340 z 16.12.2002, str. 0001–0562; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 5, str. 3, z późn. zm.), zwanym dalej „Wspólnym Słownikiem Zamówień”. W przypadku usług objętych tymi kodami konieczne będzie jeszcze sprawdzenie dwóch dodatkowych warunków (korzyści przypadających z tych usług i pochodzenia wynagrodzenia za świadczoną usługę). Jeżeli zatem łącznie spełnione zostaną następujące warunki:

• korzyści z usług przypadną wyłącznie zamawiającemu na potrzeby jego własnej działalności,
• całość wynagrodzenia za świadczoną usługę wypłaci zamawiający

- zastosowanie znajdą przepisy ustawy. A zatem, tworząc definicję negatywną - jeżeli odpadnie chociażby jeden z powyższych warunków – będziemy mieć do czynienia z wyłączeniem również w stosunku do usług objętych powyższymi kodami CPV;

12. rozszerzenie kręgu beneficjentów przepisu dotyczącego zamówień zastrzeżonych poprzez uwzględnienie w jego dyspozycji poza osobami niepełnosprawnymi również osoby defaworyzowane oraz poprzez obniżenie minimalnego procentowego wskaźnika zatrudnienia osób społecznie marginalizowanych z 50 do 30%.

 

Do najważniejszych zmian nie wynikających z implementacji do polskiego porządku prawnego nowych dyrektyw zamówieniowych należą przepisy:

1. dodany przepis art. 13a, wprowadzający obowiązek sporządzania i publikacji na stronie internetowej przez jednostki sektora finansów publicznych, planów postępowań o udzielenie zamówień, jakie przewidują przeprowadzić w danym roku finansowym, w terminie 30 dni od dnia przyjęcia budżetu lub planu finansowego;

2. dodany przepis art. 20a), dotyczący obowiązku powoływania zespołu projektowego (zespołu osób) w zamówieniach na roboty budowlane i usługi, których wartość przekracza 1 000 000 euro do nadzoru nad realizacją udzielonego zamówienia (chyba, że zamawiający zapewnia udział co najmniej dwóch członków komisji przetargowej w nadzorze nad realizacją udzielonego zamówienia);

3. przepis art. 29 ust. 3a, który ma stanowić następcę dla uchylanego art. 29 ust. 4 pkt 4 Pzp (klauzula społeczna dotycząca zatrudnienia osób wykonujących czynności przy realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę). W myśl nowododanego przepisu art. 29 ust. 3a), zamawiający będzie określał w opisie przedmiotu zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. 22§1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z późn. zm.);

4. przepis art. 91 ust. 2a), zgodnie z którym zamawiający z sektora finansów publicznych oraz ich związki mogą zastosować kryterium ceny jako jedyne kryterium oceny ofert lub kryterium o wadze przekraczającej 60%, jeżeli określą w opisie przedmiotu zamówienia standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia oraz wykażą w załączniku do protokołu w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty cyklu życia (z wyjątkiem trybów zapytania o cenę i licytacji elektronicznej);

5. przepis art. 91 ust. 7c – stanowiący upoważnienie dla ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, aby do kwietnia 2018 r., wydał rozporządzenie określające metodę kalkulacji kosztów cyklu życia budynków oraz sposób przedstawiania informacji o tych kosztach;

6. przepis art. 151a w nowym brzmieniu, który uelastyczni możliwości udzielania wykonawcom zaliczek. Zaliczki będą mogły być udzielane także, jeżeli zamówienie na dostawy lub usługi będzie finansowane ze środków krajowych;

7. przepis art. 154c – przyznający kompetencję Prezesowi UZP do wydawania z urzędu lub na wniosek opinii, w których będzie przedstawiał interpretację przepisów ustawy budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie,

8. przepis art. 180 ust. 2 pkt 5 i 6 – rozszerzający kognicję Krajowej Izby Odwoławczej w postępowaniach „podprogowych” o odwołania od czynności opisu przedmiotu zamówienia i wyboru najkorzystniejszej oferty. Ponadto w znowelizowanej ustawie znajdą się również przepisy regulujące możliwość orzekania przez Krajową Izbę Odwoławczą w przypadku, gdy zamawiający w części uwzględni zarzuty odwołania.

 

Ustawa wchodzi w życie w terminie 14 dni od jej publikacji w Dzienniku Ustaw tj. w dniu 28 lipca z wyjątkiem przepisów określonych w  art. 22 pkt 1-3 ww. Ustawy.

 

W załączeniu tekst ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw. [1]